زیارت اربعین بدعت یا سنت؟

استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام سوالی پیرامون اینکه آیا «زیارت اربعین» بدعت است یا سنت؟ پاسخ گفت.

به گزارش مشرق، محمدحسین رجبی دوانی، تاریخ نگار معاصر کشورمان در هفتمین نشست علمی مجازی مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه با موضوع «پرسمان اربعین در دوران کرونا» که امروز در قم برگزار شد، در پاسخ به سوالی در مورد بدعت یا سنت بودن زیارت اربعین، ضمن اشاره به نقل زیارت اربعین توسط امام صادق(ع) و نیز حدیثی از امام حسن عسکری (ع) گفت: زیارت اربعین یکی از علائم مومن است، همین نقل ها را حاکی از اصالت و ریشه دار بودن زیارت اربعین در سنت معرفی کرد.

وی دلیل اهمیت زیارت اربعین را نه فقط زیارت جابربن عبدالله انصاری در این روز، بلکه به دلیل فعل معصوم و تالی تلو معصوم(ع) که در روز اربعین وارد کربلا شده اند، دانست و ادامه داد: زیارت اربعین به واسطه فعل معصوم و تالی تلو معصوم اهمیت پیدا کرده است، یعنی باید امام سجاد(ع) و حضرت زینب (س) اینجا را زیارت کرده باشند و به اعتبار آن دو بزرگوار اربعین موضوعیت پیدا می کند.

این استاد تاریخ اسلام اظهارداشت:امام صادق(ع)، زیارت اربعین را بیان می فرماید و گرنه جابر بن عبدالله هر چند صحابی بزرگواری است زیارت کردن او نمی تواند تبدیل به یکی از شعائر بزرگ شیعه شود و امام معصوم در ارتباط با سنت جابر بخواهد زیارتنامه ای را بیان بفرماید.

وی افزود: نکته ای که این قضیه را تایید می کند نقل ابوریحان بیرونی است که در قرن چهارم بوده است. ابوریحان بیرونی قید می کند که در اربعین سر مطهر امام حسین (ع) به پیکر مقدس ملحق شده است. بنده بر این باور هستم که باید عظمت و اهمیت، در زیارت اهل بیت(ع) از مرقد امام حسین (ع) و ملحق شدن سر مقدس به پیکر پاک موضوعیت پیدا کرده باشد، چرا که شرافت تن، بدن و انسان به سر اوست و سر مقدس در این روز به پیکر مقدس بازگشته است و اهمیت پیدا کرده است.

رجبی دوانی همچنین به استبعادهای موجود در مورد رسیدن اهل بیت(ع) به کربلا در روز اربعین پاسخ داد و گفت: این مسئله را با توجه به محاسباتی که وجود دارد امری ممکن دانست و علت حضور اهل بیت(ع) در کربلا را با توجه به قرار نداشتن کربلا در مسیر شام به مدینه، تحویل سرها و دفن آنها در کنار پیکرها توسط اهل بیت (ع) دانست.

وی در ارتباط با پیاده روی اربعین نیز با تقسیم بندی شعائر مذهبی به شعائری که مستقیما در مورد آنها روایت وجود دارد و نیز شعائری که در عصر غیبت توسط شیعیان اجرا شده و مورد تایید علما قرار گرفته است، افزود: هر دو دسته مورد تایید دین است، که از جمله آنها سنت هایی همچون سینه زنی و دسته گردانی در عزاداری بر سیدالشهدا(ع) است و به همین دلیل هیچ یک از این اعمال از جمله پیاده روی اربعین بدعت محسوب نمی شود، به ویژه اینکه از یک سو در جوامع روایی بر زیارت امام حسین (ع) در حالات و شرایط مختلف تاکید شده است و از سوی دیگر اصل در زیارت امام حسین (ع) پیاده رفتن به کربلاست، لذا علما از دیرباز اهتمام به زیارت امام حسین(ع) به صورت پیاده روی داشته اند، چنانکه مرحوم قاضی طباطبایی در کتاب ارزشمند اربعین به این مسئله اشاره کرده و استناداتی در این زمینه مطرح می کند که بر اساس آنها می توان دریافت این سیره علمای بزرگ بوده است که در روز اربعین با پای پیاده به زیارت امام حسین( ع) مشرف می شدند.