مراد از بقیه الله در قرآن کریم چه کسی است؟

تفسیر اجمالی آیه ۸۶ سوره هود و همچنین تفسیر امام صادق (ع) از این آیه را در این گزارش بخوانید.

به گزارش مشرق، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ۚ وَمَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ

(و بدانید که) آنچه خدا بر شما باقی گذارد برای شما بهتر است (از آن زیادتی که به خیانت و کم و گران فروشی به دست می‌آورید) اگر واقعا به خدا ایمان دارید؛ و من نگهبان شما (از عذاب خدا) نیستم.

تفسیر آیه ۸۶ سوره هود

عمربن‌زاهر گفت: مردی از امام صادق (ع) پرسید: «[آیا]به امام قائم (عج) با عنوان امیرمؤمنان سلام می‌کنند»؟ امام فرمودند: «نه! خداوند آن نام را مخصوص امیرالمؤمنین (علی‌ّّبن‌ابی‌طالب (ع)) نهاده است، پیش از او کسی به این نام، نامیده نشده و بعد از او هم جز کافر آن نام را برخود نبندد». عرض کردم: «قربانت شوم! پس چگونه بر او سلام کنند»؟؛ امام صادق (ع) فرمودند: می‌گویند: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ الله»! سپس این آیه را قرائت فرمود: «بَقِیَّةُ الله خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِین».

«بَقِیَّتُ اللّهِ» در این آیه به معنای درآمد و سودی است که از یک سرمایه‌ی حلال و خداپسندانه برای انسان باقی می‌ماند و صد در صد حلال است. امّا در روایات به هر وجود مبارکی که به اراده‌ی خداوند برای بشریّت باقی می‌ماند، «بَقِیَّتُ اللّهِ» گفته می‌شود.

از جمله به سربازان مؤمنی که پیروزمندانه از جبهه‌ی جنگ برمی گردند، زیرا به اراده‌ی الهی باقی مانده اند. به امام عصر (عج) نیز «بَقِیَّتُ اللّهِ» می‌گویند، چون آن وجود شریف به خواست خداوند برای هدایت مردم ذخیره و باقی نگهداشته شده است.

در روایات می‌خوانیم که یکی از نام‌ها و اسامی مبارک آن حضرت «بَقِیَّتُ اللّهِ» است و ما بر او به این نام سلام می‌کنیم: «السلام علیک یا بقیه اللّه فی ارضه». وقتی آن حضرت در مکّه ظهور فرمایند، این آیه را تلاوت کرده و می‌فرمایند:من آن «بقیّه اللّه» هستم. البتّه به سایر معصومین علیهم السلام نیز لقب «بقیه اللّه» داده شده است.

پیام‌های آیه ۸۶ سوره هود

۱-رزق اندک، ولی حلال و پاک، بهتر از درآمدهای بسیار، امّا حرام است. «بَقِیَّتُ اللّهِ خَیْرٌ»

۲-دنیا، فانی و آخرت باقی است، لذا آخرت گرایی بهتر از دنیاطلبی است. «بَقِیَّتُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ»

۳-اگر کم فروشی نکنیم، مشتریان بیشتر و در نتیجه سود ما در آینده، زیادتر و گواراتر خواهد گردید. «بَقِیَّتُ اللّهِ خَیْرٌ»

۴-کسی که حرام را بهتر از حلال بداند، در ایمان خود شک کند. «إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»

۵-انسان‌ها در عقاید خود آزادند و حتّی انبیا هم بر آنان تحمیلی ندارند. «وَ ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ»

۶-اگر به خاطر حرام خواری، دارایی و زندگیتان تباه شد، من ضامن نیستم. «وَ ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ»