چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۹ – ۱۴:۱۱ 4 مزیت تحریم برای مقاوم سازی اقتصاد ایران/ لزوم خانه تکانی در سامانه بهین یاب
سرپرست وزارت صنعت با تشریح مزیت های تحریم برای اقتصاد ایران، گفت: برخی افرادی که در سامانه بهین یاب سهمیه مواد اولیه دریافت می کنند، تولیدکننده نیستند و باید از این سامانه حذف شوند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در بخش پایانی گفت و گو با حسین مدرس خیابانی سرپرست وزارت صنعت که در حاشیه بازدید وی از خبرگزاری فارس صورت گرفت، موضوع اثرگذاری تحریم ها بر رشد اقتصاد کشور، آخرین وضعیت تولید ماسک، نحوه مدیریت بازار فولاد و تعیین تکلیف واحدهای صنعتی تملک شده توسط بانکها مورد بحث قرار گرفت.
مدرس خیابانی امروز به عنوان گزینه تصدی وزارت صنعت، معدن و تجارت به مجلس معرفی شد اما موفق به کسب رای اعتماد برای تصدی این سمت نشد.
متن بخش پایانی گفت و گو با وی را که به مناسبت روز خبرنگار انجام شده در ادامه می خوانید:
فارس: همزمان با تشدید تحریم‌ها و محدودیت منابع ارزی کشور، فرصت قابل توجهی در اختیار بخش تولید قرار گرفته و فرصت‌هایی برای رشد این بخش فراهم شده است. به نظر شما این فرصت‌ها تا چه حد می‌تواند باعث رونق تولید داخل و دستیابی به جهش در این زمینه شود؟
مدرس خیابانی: در شرایط فعلی که دشمن در حال کوچک کردن دستاوردهای کشور است، علاوه بر توجه به انعکاس دستاوردهای داخلی، نباید بگذاریم عیوب و نواقص موجود در بخش‌های مختلف نادیده گرفته شوند. به عنوان مثال باید بدانیم که از تخریب صنعت خودروسازی کشور به هیچ‌جا نمی‌رسیم. کره‌ای‌ها و فرانسوی‌ها با این دیدگاه ایران را ترک کردند که صنعت خودروسازی ما تعطیل شود. وگرنه از بازار ایران خارج نمی‌شدند. در این شرایط رسانه‌ها و جایگاه آنها نقش مهمی در مقابله با حربه‌های دشمن دارند.
تحریم‌ها همانطور که یک فرصت تلقی می‌شود می‌تواند آسیب‌هایی را نیز به همراه داشته باشد مانند آبی که باعث سیرابی زمین‌های کشاورزی می‌شود و در عین حال ممکن است سیلاب، باعث ویرانی برخی خانه‌ها نیز شود. تحریم نیز هم نقاط منفی دارد و هم فرصت‌هایی را به همراه دارد. به قول حاج قاسم سلیمانی، فرصتی که در چالش‌ها وجود دارد شاید در شرایط عادی وجود نداشته باشد. بزرگترین فرصت تحریم این بود که به فکر فرو رویم که باید روی پای خودمان بایستیم، قبلاً وقتی صحبت از ساخت و ساز داخل می‌شد، شاید انگیزه زیادی برای این کار وجود نداشت مثلاً این بحث مطرح بود که برویم کالای لوکس یا خودروهای لوکس به کشور وارد کنیم تا مردم در رفاه بیشتری باشند یا اینکه مثلاً خودروهای قاتل مردم را تولید نکنید، در حالی که این بحث‌ها هیچ ربطی به هم ندارند و باید صنعت خودروسازان که بیش از 100 رشته صنعتی را به همراه خود دارد، تقویت کنیم.
این کار در همه جای دنیا انجام می‌شود، حتی کشورهایی که خودروساز نبوده‌اند به فکر تولید خودرو افتاده‌اند. پس اولین مزیت تحریم‌ها، اتکا به توان تولید داخلی بود. دومین نکته استفاده از ظرفیت‌های خالی کشور است. میلیون‌ها تن ظرفیت در کارخانجات کشور ایجاد شده ولی میزان تولید واقعی ممکن است 20 تا 30 درصد این ظرفیت ها باشد. به این دلیل که نیازهایمان را در جاهای دیگر تأمین می‌کردیم، ظرفیت‌های تولید داخلی غیر فعال مانده بود که با فرصت تحریم توانستیم از این ظرفیت‌ها نیز بهره‌برداری خوبی کنیم. وقتی دلیل جهش آمارهایی صنعتی کشورمان را با کشورهای دیگر مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم که آنها در حال حرکت لب به لب هستند. یعنی به اندازه ظرفیت ایجاد شده، تولید دارند و نهایتاً با ایجاد شیفت‌های اضافه، تولید خود را کمی افزایش داده‌اند. اما در ایران ظرفیت زیادی برای فعال شدن وجود داشته که می‌توان به افزایش تولید ماسک از 200 هزار عدد به 11 میلیون عدد اشاره کرد. در این راستا ظرفیت‌های خالی فعال شده، تغییر خطوط تولید صورت گرفته و در عین حال، گروه‌های جهادی نیز فعال شده‌اند.
سومین مزیت تحریم‌ها، فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی است. ما از نفت فاصله گرفته بودیم طی سال گذشته و امسال برای این موضوع تمرین کردیم. مزیت چهارم تحریم‌ها، انسجام و اتکا به نهادها و ارزش‌های اصیل انقلاب است. نقش مساجد، بنیادها، نیروهای مسلح، بسیج و گروه‌های مردمی با تحریم‌ها پررنگ‌تر شد و فرصتی برای گردهم‌آوری و فعال شدن این ظرفیت‌ها فراهم شد.
البته تحریم‌ها برخی مشکلات را نیز برای کشور به همراه داشته که افزایش هزینه تولید از آن جمله است. با رشد قیمت ارز و هزینه تولید، به مردم فشار وارد می‌شود. فشار روی مردم و به ویژه اقشار آسیب‌پذیر زیاد است. افرادی که دارای سطح درآمدی ثابت هستند مانند کارمندان و کارگران فشار اقتصادی زیادی را تحمل می‌کنند. در عین حال، هزینه‌های تولید افزایش یافته و نمی‌توان به این موضوع هم توجه نکرد. یک ایرادی که به ما هم وارد می‌کنند این است که چرا قیمت تولیدات بالا رفته است در حالی که ما نمی‌توانیم به صورت دستوری به تولیدکننده بگوییم که محصولت را با قیمت پارسال عرضه کن، در این صورت او هم تولید نخواهد کرد و دیگر کالا گیر کسی نمی آید.
در عین حال، با محدود شدن تجارت کشور، بازارهای صادراتی ما نیز محدود شده است و البته دشمن رویای خودش را به گور خواهد برد و ما در حال تمرکز روی کشورهای همسایه هستیم. ما 15 کشور همسایه داریم و این کشورها قابل تحریم نیستند. ولی بالاخره بازارهای صادراتی ما محدود شده است ما با اروپا، کشورهای شرق آسیا، آسیای میانه و یکسری کشورهای آفریقایی تجارت داشته‌ایم که حالا محدود شده است. سومین نقطه صنعت ناشی از تحریم‌ها نیز این است که درآمدهای کشور محدود شده است این موضوع باعث کسری بودجه و تأثیرگذاری روی روند اداره کشور می‌شود. ما نباید تسلیم نقاط ضعف ناشی از تحریم‌ها شویم بلکه باید بدل آن را بزنیم. به اعتقاد من، مابه ازای تحریم تجارت باید روی کشورهای همسایه کار کنیم، در ازای کاهش درآمدهای نفتی باید روی صادرات غیر نفتی تمرکز کنیم و مابه‌ازای افزایش هزینه‌های تولید باید تولید بومی انجام دهیم. به همان اندازه که افزایش نرخ ارز مزیت صادراتی کشور را بالا برده است، باعث افزایش هزینه‌های تولید نیز شده است. چون بخشی از نهاده‌های تولید و مواد اولیه صنعت، وارداتی است.
حالا تولیدکنندگان با دلار 18 هزار تومان به این فکر افتاده‌اند که نهاده‌های تولید را داخل کشور تولید کنند. دستاوردهای داخلی‌سازی که الان داریم، سال گذشته نداشته‌ایم. البته بخشی از داخلی‌سازی‌ها شاید به سرعت قابل انجام نباشد و نیاز به دانش فنی داشته باشد که در حال دستیابی به آن بخش نیز هستیم. در مورد یکسری فناوریها را از طریق دستگاه‌های پیشرو و نظامی کشور در حال تأمین هستیم البته راحت‌ترین مسیر دستیابی به یکسری فناوریها در شرایط فعلی کشور، مهندسی معکوس است و ممکن است زمان و فرصت لازم را برای دستیابی به برخی تکنولوژی‌ها را نداشته باشیم که باید از طریق مهندسی معکوس به آن برسیم.
فارس: پس افزایش هزینه تولید، باعث بالا رفتن عمق داخلی‌سازی در کشور شده است؟
مدرس خیابانی: در حال حاضر حدود 85 درصد واردات کشور به مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای اختصاص دارد و از 15 درصد بقیه نیز حدود 8 درصد به کالاهای مصرفی ضروری مانند برنج و ذرت اختصاص دارد.
فارس: این روزها مصرف ماسک در کشور به بیش از هر زمان دیگری رسیده و در عین حال، مشکلاتی در زمینه تأمین لایه جاذب ماسک، تشکیل بازار سیاه این پارچه و همچنین کنترل قیمت ماسک در بازار وجود دارد تا آنجا که شاهد بحث‌هایی بین وزارت صنعت و وزارت بهداشت نیز بودیم. این بحث‌ها به کجا رسید و حالا تولید ماسک در کشور در چه وضعیتی است؟
مدرس خیابانی: در حال حاضر مجوز تولید یک نوع خاص از پارچه ماسک به نام بای‌کو را از وزارت بهداشت دریافت کرده‌ایم. البته گفته‌اند به غیر از مراکز درمانی و بیمارستانی استفاده شود که از این محل، پارچه مورد نیاز 4 میلیون عدد ماسک در روز تأمین خواهد شد. ضمن اینکه در سفر به نیشابور و مشهد به ما گفتند که در حال وارد کردن خطوط تولید پارچه ملت بلون (پارچه جاذب ماسک) به کشور هستند. یعنی اینطور نیست که انحصار تولید در این بخش وجود داشته باشد. به لحاظ ماسک و پارچه کمبودی در تولید نداریم. اگر هم ادعا می‌کنیم که باید ماسک ارزان در کشور توزیع شود یک مسیر بیشتر برای تحقق این موضوع وجود ندارد و آن هم افزایش تولید است. این اتفاق باعث افزایش رقابت و در نتیجه کاهش قیمت ماسک می‌شود. هم اکنون روزانه حدود 11 میلیون عدد انواع ماسک در کشور تولید می‌شود که البته آمار تولیدات خانگی یا تولید در مساجد را هم در اختیار نداریم.
فارس: چالش اصلی روی بازار سیاه مواد اولیه تولید ماسک وجود دارد.
مدرس خیابانی: ما در تأمین مواد اولیه مقداری محدودیت داریم ولی باز هم باید توجه کرد که شرکت اصلی تأمین کننده این مواد خوب عمل کرد چرا که می‌توانست انحصار ایجاد کند. در حال حاضر یکی از سیاست‌های ما این است که به تولید ماسک تنوع بدهیم. در این خصوص با وزارت بهداشت همکاری داریم و مسئولان وزارت بهداشت نیز به ما گفته‌اند که می‌توانید از پارچه‌های دیگر برای تولید ماسک استفاده کنید. اگر تنوع پارچه‌ها بالا رود می‌توانیم تولید ماسک را افزایش دهیم.
فارس: هدف‌گذاری تولید ماسک چه میزان است؟
مدرس خیابانی: هم‌اکنون ظرفیت تولید ماسک در کشور حدود 20 میلیون عدد است ولی تولید ما حدود 11 میلیون عدد است. پس از موج اول کرونا، عده‌ای از تولید ماسک خارج شدند و فکر نمی‌کردند نیازی به ادامه تولید باشد ولی پیام وزارت بهداشت مبنی براینکه فعلاً با کرونا درگیر هستیم نگاه بلندمدت سرمایه‌گذاری در این بخش را تقویت کرده است. کدام سرمایه‌گذاری برای یک ماه ماشین‌آلات می‌خرد؟ ولی وقتی این نگاه وجود داشته باشد که حالا حالاها کرونا وجود دارد توجه فعالان تولید را به خود جلب می‌کند. در حال حاضر تولید ماسک یک کسب و کار مهم شده است. ما فعلاً صادرات ماسک را متوقف کرده‌ایم ولی اگر موج دوم کرونا از بین برود، حتماً صادرات این محصول را آزاد خواهیم کرد.
فارس: اجازه دهید بخشی دیگر صحبت‌ها را روی تأمین مواد اولیه صنایع به ویژه فولاد ببریم. در حال حاضر بخشی از مواد اولیه تولید مانند فولاد حتی بالاتر از قیمت‌های تجاری در داخل عرضه می‌شوند. این اتفاق مشکلاتی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. وقتی مواد اولیه با قیمت بالا به صنعتگران ارائه شود مزیت رقابتی را از دست خواهند داد و هزینه‌های تولید افزایش می‌یابد. دلیل این اتفاق چیست و در این میان سامانه بهین یاب چقدر دقیق عمل می‌کند؟ با توجه به اینکه این سامانه در برخی موارد به سوداگری کمک می‌کند و پاسخگوی مصرف‌کننده واقعی مواد اولیه نیست.
مدرس خیابانی: به نظر می‌رسد که از برخی ساز و کارهای موجود، بهره‌برداری افراطی می‌شود. مثلاً بورس کالا تعریف می‌شود ولی برای آن حد یقف تعیین نمی‌شود، بعد در همین بورس، فولاد و پتروشیمی 30 درصد بالاتر از نرخ‌های جهانی عرضه می‌شود. این موضوع غیر قابل قبول است و نباید چنین چیزی اتفاق بیفتد. ساز و کاری که جدیداً ما ابلاغ کرده‌ایم این است که حداکثر قیمت رقابت شده و معامله شده در بورس فلزات و بورس کالا معادل قیمت جهانی ضرب در ارز نیما باشد ولی برخی به صورت مهندسی شده عرضه را کاهش می‌دهند. تقاضا افزایش می‌یابد و رقابت بالا می‌رود و باطل می‌شود. در نهایت دودش به چشم مصرف‌کننده می‌رود، در حالی که عرضه باید افزایش یابد.
در این خصوص به طور کلی 3 اقدام صورت گرفته که شامل تعیین کف عرضه، سقف نهایی قیمت بر مبنای نرخ جهانی ضرب در نرخ ارز نیما و بازنگری سامانه بهین یاب برای واقعی شدن تقاضاها است. همه افرادی که در بهین یاب ثبت‌نام کرده‌اند، تولیدکننده بوده‌اند که ممکن است حالا دیگر تولیدکننده نباشند. این افراد باید از سامانه حذف شوند. مثلاً فردی قبلاً تولیدکننده بوده و به همین دلیل از سامانه بهین یاب، ورق فولاد خریداری می‌کرده است، حالا واحد تولیدی خود را تعطیل کرده، ورق فولاد را از طریق بهین یاب دریافت کرده و در بازار آن را می‌فروشد و سود می‌کند. در واقع کر‌کره کارخانه را پایین کشیده و ورق فروش شده است یا اینکه مواد پتروشیمی را به همین شیوه خرید و فروش می‌کند. این افراد باید از سامانه بهین یاب حذف شوند.
معاونت امور صنایع در حال بررسی وضعیت واحدهای عضو سامانه بهین یاب است به طوری که هر کدام را بر اساس قبض برق، بیمه یا مالیات‌هایی که پرداخت کرده، بررسی می‌کنند. تولیدکننده‌های واقعی را نگه می‌دارند و بقیه را حذف می‌کنند. برای متعادل کردن اقتصاد یک کالا باید عرضه افزایش یابد، تقاضا واقعی شود و بر قیمت نیز نظارت وجود داشته باشد.
فارس: اخیراً دستورالعملی هم برای بازگرداندن واحدهای صنعتی تملک شده توسط بانکها به صاحبان قبلی مصوب کردید. اجرای این مصوبه در چه حالی است؟
مدرس خیابانی: بانکها امسال بر اساس قانون بودجه مکلف شدند که دارایی‌های مازاد خود را بفروشند بعضی از این دارایی‌ها کارخانجاتی هستند که از صنعتگران گرفته‌اند. در این خصوص شورای پول و اعتبار مصوب کرد که اگر واحد تولیدی جزء اموال مازاد بانکها باشد به قیمتی که در آن زمان، واحد را گرفته‌اند و هزینه‌ای که برای آنها صرف کرده‌اند به مالکین قبلی ارائه کنند. حالا ما در حال تنظیم واحدهای تملک شده به تفکیک هر بانک هستیم تا بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، بانکها را مکلف کنیم این واحدها را با شرایط مشخص شده به صاحبان اولیه برگردانند. بهترین افراد برای اداره این کارخانجات همان صاحبان اولیه هستند که دلشان می‌سوزد، زیرا بانکها نمی‌توانند بنگاه‌داری کنند.
فارس: تعداد این کارخانجات حدوداً چقدر است؟
مدرس خیابانی: ما تا بیش از هزار واحد صنعتی را شنیده‌ایم که تملک آنها در اختیار بانکها است.
انتهای پیام/
اخبار مرتبط
پر بازدید ها
پر بحث ترین ها
بیشترین اشتراک
بازار 
اخبار کسب و کار 
